Sevagram

“Vijf weken niemandsland… dat waren angstige tijden. We hebben toen met iedereen uit de Tentstraat in de bierkelder geschuild. Daar sliepen we met z’n allen omdat het buiten te gevaarlijk was. Ons gezin bestond uit vader, moeder en vijf kinderen.” 

“Regelmatig kwamen de bommenwerpers over om Aken te bombarderen en dan wilde zo’n bom nog wel eens op Vaals of op het Vaalserkwartier vallen”, vertelt mevrouw Pas alsof ze het herbeleeft.

“Iedereen had een taak in de kelder. Een mevrouw uit de straat kon niet lopen. Zij is al dragend op een stoel naar beneden gehaald. Het was een oudere zieke dame die uiteindelijk ook gestorven is. Zij lag naast mij in de kelder toen ze stierf. Dat maakt wel indruk op een jonge meid van 14 jaar kan ik je vertellen.”

“We hoefden eigenlijk pas de kelder in als de sirenes gingen maar dat wilden we niet afwachten, vandaar dat we ’s nachts standaard in de kelder sliepen. Een ijskoude kelder met ijspegels aan het plafond. Het was eigenlijk een kelder om bier op te slaan. Als de bommen op Aken vielen, gingen de kinderen in de kelder de rozenkrans bidden. Zo intens waren die bombardementen…”

“Omdat niemand Vaals in of uit kwam, werd het voedsel gerantsoeneerd. Iedereen kreeg bonnen om hetgeen er was zo eerlijk mogelijk te verdelen. Er ontstond een ware ruilhandel. Bonnen die je niet gebruikte, werden geruild voor bonnen die je tekort kwam en zelfs als je lid wilde worden van de turnvereniging, moest je het lidmaatschap betalen met havervlokken. Honger hebben we gelukkig niet gehad.”

“De Duitsers zorgden ook voor verwarring. Zij vertelden dat Vaals platgebombardeerd zou worden waardoor mensen angstig werden. Dat deden ze om de Amerikanen in een ander daglicht te plaatsen. Niks of niemand was te vertrouwen.”

Toen de Amerikanen uiteindelijk Vaals bevrijd hadden, merkten wij dat het hele aardige soldaten waren. Ze brachten nieuwe dingen mee, zoals pindakaas, chocolade met vet eromheen, zodat deze lang goed bleef, en natuurlijk sigaretten en kauwgom. Het vet om de chocolade schraapten wij ervan af en gebruikten we als boenwas”, vertelt ze lacherig.

“Voor de Amerikanen werden dansgelegenheden geopend waar veel dames naartoe gingen. Ik mocht niet, ik was te jong, zei mijn vader. Tja,… en negen maanden later werden er toch ook wat halve Amerikaantjes geboren.”

“De dag dat de bevrijding werd gevierd, deden we allemaal onze mooiste jurkjes aan en werd er samen met de Amerikanen gedanst en gejuigd op straat. En toch was het een onwerkelijk gevoel. We geloofden het nog niet...”
 
“Mijn vader was streng en uitgesproken. Tijdens de oorlog zei hij ‘als iemand met een Duitser thuiskomt, schiet ik hem eigenhandig kapot’, en over de bevrijders ‘behandel deze mensen fatsoenlijk, het zijn de mensen die ons bevrijd hebben’. We hebben leuke tijden gehad met de Amerikanen. Zij vonden het gezellig om de Nederlandse taal te leren en zij leerden ons Amerikaanse woorden.”

“Oh ja, [een moment van herinnering] “tijdens de bezetting zijn veel kerkklokken door de Duitsers meegenomen. Gelukkig hebben we de klokken van onze kerk teruggevonden. Nadat deze opnieuw gewijd zijn, zijn ze teruggeplaatst.”

“En die verwoestende V-1 bommen…. Een onbemande ballistische raketbom is op een boeren hoeve op de Esberg terechtgekomen. Een verschrikkelijk beeld dat me bijgebleven is, omdat de koeien nog steeds verbrand overeind stonden.”

“Die vijf weken niemandsland waren de angstigste tijden uit mijn leven. Er zijn heel veel slachtoffers gevallen, heel veel… “herhaalt mevrouw Pas, waarna het stil blijft. “En nog steeds... nog steeds heb ik er last van. Als maandelijks de sirene gaat maakt me dat iedere keer weer angstig...”