Ingrid Kerckhoffs, coördinator muziek bij Sevagram

De invloed van muziek bij bewoners Sevagram

“Met muziek krijgen mensen met dementie een deel van hun identiteit terug”

Al in 2001 wist Sevagram dat muziek een belangrijke rol speelt in het wel en wee van met name bewoners met dementie. Vanaf dat moment is Ingrid Kerckhoffs aangenomen ‘om iets te gaan doen met muziek’. Er was toen nog amper onderbouwing over de kracht van muziek in de ouderenzorg. Gelukkig is dat anno 2023  met steeds meer wetenschappelijk onderzoek veranderd!

De in 1989 aan het conservatorium afgestudeerde Kerckhoffs gaf destijds muziekles op een basisschool, dirigeerde verschillende koren en had daarnaast een eigen lesprakrijk om aan particulieren & kinderen muziekles te geven.

De overstap naar de ouderenzorg was een spannende. Nu, meer dan 20 jaar later, geeft Ingrid aan dat ze de leukste baan heeft…

Aandacht geeft rust

Sevagram, een zorgorganisatie voor ouderen in Heerlen, Maastricht en het Heuvelland met 22 locaties zet de laatste jaren steeds meer in op welzijn. “De technische zorg is uiteraard ook belangrijk maar aandacht voor bewoners zorgt uiteindelijk ook voor rust”, vertelt Ingrid. “Muziek moet je met aandacht aanbieden. Grootschalige activiteiten zijn leuk en veel bewoners zullen zich ook amuseren maar het zorgt veel minder voor innerlijke rust. Het kan zelfs averechts werken waardoor bewoners onrustig worden of te veel prikkels krijgen.”

“Van je 14^e tot je 25^ste levensjaar bouw je je muzikaal geheugen op. Dat is de leeftijd dat je muzikale voorkeur wordt bepaald (klassiek, jazz, hardrock of bijvoorbeeld rock en roll). Bij een bewoner met dementie die is opgegroeid met jazzmuziek, zal het horen van deze muziek ook een bepaalde emotie oproepen. Het is voor mij vaak een feest om deze emotie te ervaren bij bewoners en te zien dat ze genieten. Het horen of het moeten luisteren naar alledaagse hoempa pa muziek zal bij deze bewoners een andere gemoedstoestand oproepen.”

Muziek aan tafel

“Binnen Sevagram bieden we op verschillende manieren muziek aan. Allemaal met als doel om het onze individuele bewoner naar de zin te maken. Ik zelf vind ons programma ‘muziek aan tafel’ één van de mooiste concepten. Hierbij maak ik in een kleine groep muziek waardoor bewoners spontaan gaan meezingen of worden uitgenodigd om met fruitshakers en/of boomwhackers mee te doen. Muziek van vroeger of verzoeken vanuit de groep. Iedere sessie is steeds weer anders. Als ik met een groepje naar klassieke muziek luister, merk ik dat er een rust ontstaat in de groep. Deze rust en het genieten werken vaak nog uren door. Bewoners genieten, stralen of dirigeren mee met de muziek. Als een bewoner achteraf aangeeft dat deze sessie haar leven heeft verrijkt, dan maakt mij dat gelukkig.”

“Muziek maakt ook het gelukshormoon aan waardoor bewoners zich blij en opgewekt voelen. Het activeert ons brein en zorgt ervoor dat bewoners even de zorg en pijn vergeten. Laatst hadden we een muziekactiviteit waarbij een bewoonster, die altijd klaagt over pijn aan de voeten, spontaan begon te dansen op de muziek waarmee zij is opgegroeid. De pijn aan de voeten was er even niet meer. Dat is wat muziek met ons doet…”

“Muziek kunnen we, zoals gezegd op verschillende manieren aanbieden. Maar doe het met beleid en met aandacht. Dat is mijn motto”, vertelt Ingrid innemend. “Muziek doet iets met ons allemaal. Maar soms hebben we behoefte aan rustige muziek en soms aan hardrock. Dat heeft te maken met je gemoedstoestand of een gebeurtenis. Muziek roept herinneringen op, soms plezierig maar dat kunnen ook verdrietige momenten zijn. Daar moeten we begrip voor hebben.”

Silent disco

“Gepersonaliseerde muziek via een MP3 speler oftewel Silent disco is een mooie manier voor een individuele muziekbeleving. Laatst zag ik een bewoner die enigszins apathisch voor zich uit zat te turen. We wisten dat deze meneer van blues-muziek hield. We hebben hem een koptelefoon opgezet met z’n favoriete bluesnummers. Dan zie en merk je wat muziek doet. Mensen krijgen een deel van hun identiteit terug. Zijn ogen werden groot, helder en hij begon mee te bewegen op de muziek. Daar krijg ik kippenvel van als ik dit zie gebeuren.”